Angst voor isolement

Ieder mens is ten diepste bang om ‘alleen te staan’. Daarom conformeer je je aan je collega’s als ze vragen of je nog een biertje wilt, want je wilt geen buitenbeentje zijn. Daarom doe je wat je leidinggevende vraagt, ook al ben je het niet met hem eens, want anders zou je je baan wel eens kunnen verliezen. Daarom spreek je toch af met vrienden, terwijl je eigenlijk wel eens een zaterdagje thuis zou willen zijn om lekker aan te rommelen.

Zo kan ik nog wel even doorgaan. Angst voor isolement zit heel diep in ons.

Tegelijk staat angst voor isolement soms ook onze vrijheid in de weg. En soms zijn we ook weer bang om vrij te zijn, zoals uit het vorige blog duidelijk werd. Dus deze twee vormen van angst kunnen elkaar versterken.

Angst gaat nooit over iets moreels, iets goeds of niet goeds. Angst is er. Dat is juist de reden dat ik angst als existentieel gegeven beschrijf. Ieder mens heeft andere manieren om met zijn angst om te gaan. We kunnen angst ontkennen, we kunnen ons erdoor laten leiden, we kunnen erin verzinken en nog veel meer. In mijn ogen is het van belang dat we onze angsten min of meer kennen. Dat we weten wanneer angst een rol speelt in ons leven en om welke reden. In de vorige aflevering zagen we dat Charlotte in wezen haar angst kende en tegelijk besloot haar angst te volgen. Dit kan soms overigens ook een goede keuze zijn. Wanneer angst te groot wordt, verstikt het ons en werkt het verlammend.

We kunnen er ook voor kiezen om ons niet te laten leiden door angst. Angst mag er zijn, maar het is niet de hoofdpersoon in ons leven die ons leidt. Yalom vertelt over mensen die ziek werden en daardoor kwamen tot een andere manier van omgaan met angst:

Velen vertelden dat ze veel minder bang voor anderen waren geworden, meer bereid om risico’s te nemen en zich minder druk maakten als ze werden afgewezen. Een van mijn patiënten maakte de amusante opmerking dat kanker je neurosen geneest; een ander zei: ‘Wat doodzonde dat ik heb moeten wachten tot het moment dat mijn lichaam vol kanker zat voordat ik leerde leven.’ (Yalom 2015, p. 35)

Het verhaal van Naomi

Naomi is vijfenveertig jaar. Na haar middelbareschooltijd is ze naar de PABO gegaan en heeft de opleiding afgerond. Ze is jong getrouwd en heeft de eerste jaren van haar huwelijk nog wel invalbanen. Daarna is ze voor de kinderen gaan zorgen. Na een jaar of tien is ze weer gestart in het onderwijs en is ze gaan werken als remedial teacher. Ook verving ze regelmatig collega’s wanneer deze ziek waren.

Naomi wordt niet gezien als een erg sterke leerkracht. Wel is ze sterk in de persoonlijke begeleiding van kinderen. Maar net als in het gehele onderwijs worden ook op de school van Naomi de banen als remedial teacher geschrapt. Vanwege deze situatie en als gevolg van een conflict tussen Naomi en haar directeur, een vrouw die nog maar kort op deze school werkt, wordt Naomi ziek.

Na een jaar komt Naomi bij mij. Ze is voorzichtig bezig met re-integreren, maar ze weet dat haar baan als RT komt te vervallen. Dat ontneemt haar de motivatie. We starten een tweede spoortraject, en tegelijk ben ik betrokken bij een eerste spoortraject. Tot mijn verrassing wil de school er alles aan doen om Naomi de kans te geven om als groepsleerkracht te re-integreren.

Naomi wordt geplaatst bij een collegaschool, omdat de verhoudingen nog steeds gespannen zijn. Er worden duidelijke afspraken gemaakt over het leerproces dat Naomi zal moeten doorlopen.

De knop is om bij Naomi. Eerder liet ze zich tegenhouden om een geheel gekwalificeerde groepsleerkracht zou worden. ‘Dat kan ik niet goed, dat ga ik niet meer leren.’ Nu weet ze dat haar baan ervan afhangt. Als dit traject niet lukt, zal ze haar baan verliezen en zullen we helemaal in moeten zetten op het tweede spoor. Dit is de stimulans. De angst voor verlies – isolement – is de drijfveer voor dat wat ze echt van waarde vindt: weer een goede groepsleerkracht zijn!

Onlangs namen we afscheid. Het is gelukt! We aten samen een taartje om het te vieren. Ze raakte me toen ze zei wat ze niet eerder had gezegd. ‘Eigenlijk had ik al een paar jaar voordat ik uitviel heel diep de wens om gewoon weer een klas voor mijzelf te hebben. Toch zette ik daar niet op in, omdat ik dacht dat ik het niet meer zou kunnen. Blijkbaar moest ik eerst ziek worden en bijna ontslagen, om zo ver te komen dat de knoppen omgingen…’

Verbinding tussen coach en klant: positieve psychologie en hulpbronnen

Ook in het traject met Naomi speelde de verbinding tussen haar en mij een grote rol. Voor haar traject was het belangrijk om bewust stil te staan bij Naomi’s kracht, een van de uitgangspunten van de positieve psychologie.

Naomi wist dat haar kracht lag in het begeleiden van individuele leerlingen. Dit was iets wat ze goed kon gebruiken ook in klassikaal verband. We probeerden daarom te zoeken hoe ze deze kracht ook in de klassituatie met meer leerlingen kon versterken. Hier oefende Naomi mee en ze groeide hierin.

Daarnaast gingen we op zoek naar hulpbronnen. Werken met het digibord bleek bijvoorbeeld lastig voor Naomi, maar ze schakelde hiervoor praktische hulp in van een collega. Ook humor bleek een machtig wapen tegen angst, zelfs zelfspot. ‘En ik maar denken dat ik oud ben. Nou, ik leer als een jonge blom!’

Met aandacht voor de eigen kracht van Naomi en met het zoeken naar hulpbronnen keek Naomi haar angst in de ogen, en wist ze die tegelijk om te zetten in een positieve beweging. Hierdoor lukte het haar om weer voor de klas te komen.

Groeivraag

Herken je bij jezelf angst voor isolatie? Waarin? Wat zijn jouw diepere drijfveren in het leven, die jou helpen om de angst voor isolatie te overwinnen? Wat wil je met deze kennis?

Vooruitblik

Het volgende blog gaat over angst voor zinloosheid en existentiëLe coaching.

Bronnen voor deze serie

Meer weten over de bronnen voor deze serie? Klik dan hier![toggle title=’Toon text’]

Bronnen voor deze serie

Glas, G. (2002), Angst; Beleving > structuur > macht, Amsterdam: Uitgeverij Boom.

Jansen, G. & Batink, T. (2014), Time to Act! Het basisboek voor professionals, Zaltbommel: Thema.

Jansen, G. (2013), Omarm jezelf. De weg naar zelfcompassie, Zaltbommel: Thema.

Jansen, G. (2012), Laat los. Ruimte voor alles wat je denkt en voelt, Zaltbommel: Thema.

Jansen, G. (2008), Denk wat je wilt, doe wat je droomt. Op weg naar een waardevol leven, Zaltbommel: Thema.

Jansen, G. (2008), Leef!… zoals je eigenlijk zou willen, Zaltbommel: Thema.

Kierkegaard, S. (2009), Het begrip angst, Budel: Damon.

Rossum, C. van, ‘Angst is niet iets om bang voor te zijn’, in: CoachLink Magazine, november 2015, pp. 55-58.

Rossum, C. van, ‘Verbinding creëren door te luisteren’, in: CoachLink Magazine, mei 2015, pp. 80-83.

Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Uitgave Loopbaanparadox.

Yalom, Y.D. (1980), Existential Psychotherapy, [z.p.]: Library of Congress Catologing in Publication Data.

Yalom, Y.D. (2015), Tegen de zon in kijken. Doodsangst en hoe die te overwinnen, Amsterdam: Balans.

Yalom, Y.D. (2013), Scherprechter van de liefde. Tien ware verhalen uit een psychotherapeutische praktijk, Amsterdam: Balans.[/toggle]

Over het blog

De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt tweewekelijks.

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Wanneer door dit blog persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl 6-3-2017