Inleiding

‘Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies.’ Zo luidt de missie van mijn bedrijf Loopbaanparadox. Toch is kwetsbaarheid niet vanzelfsprekend. Het voelt vaak ‘eng’, ‘naakt’ en roept gevoelens van schaamte op. Wat zullen anderen wel niet van ons vinden als we echt zeggen wat we denken of voelen? In plaats daarvan trekken we liever muren overeind of zetten we maskers op. Zo worden we onaantastbaar.

Maar kwetsbaar zijn we. In deze blogserie wil ik met jullie onze kwetsbaarheid verkennen. Tegelijk wil ik wegen schetsen om die kwetsbaarheid te aanvaarden en hiermee om te gaan. Daar is wel moed voor nodig. Maar het gevolg is dat we onze (werk)relaties versterken. En dat we ons meer bewust zijn van wie we zijn en willen zijn. Wat een paradox. Kwetsbaarheid is kracht!

Elk blog sluit af met een persoonlijke groeivraag. Wanneer hierdoor persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!

De moed om kwetsbaar te zijn

Dit eerste blog is een inleiding op de hele serie. Ik begin met een persoonlijk voorbeeld uit mijn eigen loopbaanpraktijk.

Kwetsbaarheid in de spreekkamer

Ik zit in een eerste gesprek met Margreet en haar werkgever in het kader van een re-integratie 2^e spoortraject. Het is een moeilijke situatie. Margreet heeft ernstige gezondheidsproblemen en kan al het gedoe van trajecten er eigenlijk helemaal niet bij hebben. Toch moeten we iets. Ik merk dat ze wantrouwend naar me is. Want nu ik ingeschakeld ben, betekent het dat ze een nieuwe weg moet inslaan. En dat ziet ze echt niet zitten.

We gaan het gesprek aan. Het liefst wil ze helemaal geen traject. Dan neemt ze nog liever ontslag. Dit lijkt onverstandig. Tegelijk heb ik niet alle details paraat die haar kunnen helpen bij het maken van de juiste keuze. Er is dan altijd een duiveltje in me dat zegt: ‘Nou dat had je toch wel moeten weten?!’ Maar ik weet het niet. Juist nu ik een dame tegenover me heb die al bijzonder weinig vertrouwen in mij heeft. Wat moet ik doen? Net doen of ik het wel weet? Een beetje blufpoker spelen? Of eerlijk zijn en toegeven dat ik het echt niet weet. Ik dub. En ik dub nog een keer. Dan besluit ik mij kwetsbaar op te stellen en stel ik het volgende voor: ‘Ik kan eerlijk gezegd deze vragen niet voldoende voor jullie beantwoorden. Vinden jullie het goed dat ik nu een collega bel? Ik leg de telefoon dan op de speaker en we vragen of zij even met ons mee wil praten in deze concrete vragen.’

Gelukkig vinden Margreet en haar werkgever dit een goed idee. Zo helpt mijn collega ons allemaal. Zowel Margreet als haar werkgever ervaarden hierin zowel mijn kwetsbaarheid als kracht. Ik had laten zien dat ik me kwetsbaar op durfde te stellen. En die kwetsbaarheid verhoogde de kwaliteit van mijn advies.

Brené Brown: geraakt door kwetsbaarheid

Uit dit voorbeeld blijkt dat het voor mij niet vanzelfsprekend is om kwetsbaar te zijn. Toegeven dat ik iets niet weet, is spannend. Iemand die zelf heeft ervaren hoe essentieel kwetsbaarheid is, is Brené Brown. Mogelijk ken je haar naam van een populair filmpje op TED.com, https://www.ted.com/talks/brene_brown_on_vulnerability.

Brené Brown deed zelf wetenschappelijk onderzoek naar hoe mensen kwetsbaarheid ervaren. Hier een citaat:

Ik hoorde verhalen over de kracht die het je geeft als je je imperfectie en kwetsbaarheid volledig aanvaardt. Ik kwam erachter hoe sterk geluk en dankbaarheid met elkaar verweven zijn, en dat dingen waar ik eigenlijk nooit bij stilsta, zoals spelen en rusten, even belangrijk zijn voor onze gezondheid als voeding en lichaamsbeweging. De deelnemers aan mijn onderzoek hadden vertrouwen in zichzelf en spraken over liefde en verbondenheid op een manier die totaal nieuw voor mij was. (Brown 2013, p. 10)

Wanneer Brené Brown zich ook persoonlijk door de onderzoeksgegevens laat raken, krijgt ze een brakedown. Ze ontdekt dat zij niet heeft wat haar deelnemers wel hebben, namelijk de bovengenoemde zaken. Haar therapeut noemt het een spiritueel ontwaken. Ze leert dat kwetsbaarheid kracht is. Ongelooflijk moeilijk en de moeite waard. Daarover gaan de komende blogs.

Dirk De Wachter: een kwetsbare borderlinemaatschappij

Maar wat houdt onze kwetsbaarheid eigenlijk in? Hierboven heb ik het voorbeeld verteld over mijn angst om tekort te schieten. Deze en andere kwetsbaarheden ziet Dirk De Wachter, psychiater-psychotherapeut en diensthoofd systeem- en gezinstherapie aan het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven, als symptomen van de maatschappelijke ziekte borderline. Ik citeer de achterflap van zijn boek:

In onze westerse maatschappij zijn de symptomen van borderline niet ver te zoeken. Meer nog, ze kenmerken onze leefwereld.

Dat is een heftige diagnose, want borderline houdt het volgende in:

(…) een diepgaand patroon van instabiliteit in intermenselijke relaties, zelfbeeld en affecten en van duidelijke impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting komend in diverse situaties zoals blijkt uit 5 (of meer) van de volgende (…) [negen eigenschappen, CvR] (De Wachter 2013, p. 11)

Maar Dirk de Wachter is duidelijk in zijn boek Borderline Times. Ik citeer de achterflap omdat deze kort en goed samenvat wat de teneur van het boek is:

We leven in borderlinetijden. In de psychiatrie is borderline vandaag met voorsprong de vaakst gestelde diagnose. Bovendien is de lijn tussen patiënten en niet-patiënten flinterdun. Zijn wij collectief op weg naar ziekte en ongenoegen?

Zoeken naar evenwicht

Heeft De Wachter gelijk? Zijn we met z’n allen behoorlijk dicht bij de diagnose borderline, zo zelfs dat je onze maatschappij met deze diagnose kunt betitelen?

Ik vind het boek van Dirk De Wachter erg goed, omdat hij ons de spiegel durft voor te houden waarin ik veel herken. Daarom ga ik in de komende blogs zijn diagnose na. Tegelijk wil ik het boek in evenwicht zetten. Niet om de waarheid kleiner te maken. Wel om te zoeken naar hoe wij hiermee om kunnen gaan. Dat doe ik aan de hand van de boeken van Brené Brown.

Door het zoeken naar een verband tussen de boeken van beide auteurs, hoop ik een nieuwe weg te vinden die het mogelijk maakt dat wij moedig onze kwetsbaarheid onder ogen zien en hiermee om leren gaan.

Groeivraag

Hoe vaak stel jij je kwetsbaar op? Wat levert het je op? Wat wil je hierin leren? Wat heb je daarvoor nodig? Hoe ga je dat concreet maken?

Vooruitblik

Volgende week kijken we naar het eerste borderlinecriterium uit het boek van Dirk De Wachter, verlatingsangst. Vervolgens onderzoeken we welke weg Brené Brown hierin wijst.

Bronnen voor deze serie

• Brown, Brené (2013), De kracht van kwetsbaarheid. Heb de moed om niet perfect te willen zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Brown, Brené (2013), De moed van imperfectie. Laat gaan wie je denkt te moeten zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Uitgave Loopbaanparadox.
• Wachter, Dirk De (2013), Borderline Times. Het einde van de normaliteit, Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.

Over het blog

De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 28-4-2015