Inleiding

‘Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies.’ Zo luidt de missie van mijn bedrijf Loopbaanparadox. Toch is kwetsbaarheid niet vanzelfsprekend. Het voelt vaak ‘eng’, ‘naakt’ en roept gevoelens van schaamte op. Wat zullen anderen wel niet van ons vinden als we echt zeggen wat we denken of voelen? In plaats daarvan trekken we liever muren overeind of zetten we maskers op. Zo worden we onaantastbaar.

Maar kwetsbaar zijn we. In deze blogserie wil ik met jullie onze kwetsbaarheid verkennen. Tegelijk wil ik wegen schetsen om die kwetsbaarheid te aanvaarden en hiermee om te gaan. Daar is wel moed voor nodig. Maar het gevolg is dat we onze (werk)relaties versterken. En dat we ons meer bewust zijn van wie we zijn en willen zijn. Wat een paradox. Kwetsbaarheid is kracht!

Elk blog sluit af met een persoonlijke groeivraag. Wanneer hierdoor persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!

Ruimte voor moed, compassie en verbinding

In dit derde blog verken ik het tweede borderlinecriterium uit het boek van Dirk De Wachter, instabiele en intense relaties. Vervolgens onderzoek ik welke weg Brené Brown hierin wijst. Maar ik start met een voorbeeld uit mijn eigen loopbaanpraktijk.

Kwetsbare relaties in de praktijk: het verhaal van Joost

Joost is sinds een jaar adviseur in een organisatie. Aan het begin van de baan was er onduidelijkheid over de invulling ervan. Maar omdat Joost via deze baan een groeistap kon maken en omdat hij dringend een andere baan nodig had, heeft hij de baan geaccepteerd. Bij zijn aanstelling is toegezegd dat Joost een coachingstraject mocht volgen wanneer hij dat nodig zou hebben. Nu, na een jaar, heeft hij deze behoefte en klopt hij bij mij aan. De onduidelijkheid over zijn functie zorgt voor problemen. Joost moet adviseren over verschillende onderwerpen, waarover van hoger hand nog onvoldoende besluitvorming is. Dit maakt zijn functie diffuus en moeilijk uitvoerbaar.

We onderzoeken het probleem. Uit een en ander blijkt dat voor Joost pas op langere termijn duidelijkheid ontstaat over de inhoud van zijn functie. Hij kan daar slechts beperkte invloed op uitoefenen. Het leidt tot pittige gesprekken met zijn leidinggevende, een vrouw die hem veel kansen gunt. Tegelijk geeft hij bij mij steeds vaker aan dat hij de huidige onduidelijkheid niet kan en wil accepteren.

De vraag voor Joost wordt: wil ik blijven en ontwikkelen? En tegelijk verdragen dat de situatie niet is zoals ik hem wens? Of wil ik een escape maken en een andere baan zoeken? Op een gegeven moment meldt Joost mij via een mail dat hij een andere baan gevonden heeft. De volgende afspraak bij mij verschijnt hij niet, zonder dat hij mij daarover bericht.

Instabiele en kwetsbare relaties als borderlinecriterium

In dit voorbeeld zie ik het fenomeen van ‘instabiele en intense relaties’ terugkomen. En dat is het tweede borderlinekenmerk van onze maatschappij dat De Wachter in zijn boek beschrijft: ‘We hebben allemaal instabiele en intense relaties.’ Wat De Wachter hierover schrijft, hakt er nogal in, dus schrik niet te hard:

Het is intussen zover gekomen dat de wegwerpcultuur zich ook in ons relationele leven geïnstalleerd heeft, alsof wij tegenwoordig onze geliefde ‘kopen’. Zo zijn relaties ‘consumptiegoederen’ geworden en dus inwissel- en vervangbaar. In een relatie is bijgevolg enkel nog aandacht voor de ‘goede dagen’; de ‘kwade dagen’ mogen er niet meer zijn, en toch heeft iedereen er. Maar als die er dan aankomen, kopen we een nieuwe relatie. Is het dan verwonderlijk dat veel koppels van nu nog maar weinig draagkracht hebben? In een wereld waarin ‘alles mogelijk’ is, alles meteen binnen handbereik ligt en het woord ‘verlangen’ niet meer gekend is, botsen we – ook in onze relaties – bij de minste tegenslag of pech al heel gauw tegen de grenzen van wat we kunnen verdragen, en tegen de grenzen van wat we willen blijven dragen. (De Wachter 2013, p. 63, 64)

In zijn boek De flexibele mens noemt de socioloog Richard Sennett het bovenstaande ‘dat we niet meer doen aan karaktervorming, die juist onder de druk van dingen die even niet gaan zoals je zou willen, gebeurt’. In het boek van Sennett gaat het, wanneer hij vergelijkbare dingen als hierboven beschrijft, met name over werkrelaties.

We hebben hier dus te maken met een ziekteverschijnsel in onze samenleving, dus bij onszelf. We gaan een heftige (werkrelatie) aan, en als er tegenwind komt, verbreken we de relatie. Het verhaal van Joost vind ik hier een voorbeeld van. Het gaat niet bij zijn nieuwe baan zoals hij wil, het duurt hem te lang, hij gaat een intense relatie aan met zijn leidinggevende, maar haakt op een gegeven moment toch af. Ook verbreekt hij het contact met mij als coach zonder hierover iets te melden.

Ruimte scheppen voor moed, compassie en verbinding 

Het verbreken van een relatie gaat vaak over momenten dat we ons kwetsbaar voelen, minder capabel. Dit laatste geven we maar moeilijk voor onszelf toe. Brené Brown geeft in haar boek aan dat onder veel van de momenten dat we ons bewust ‘niet kwetsbaar willen voelen’ schaamte zit. We schamen ons dat ons werk niet goed gaat en zoeken naar iets anders. We schamen ons dat ons leven niet zo op orde is als bij een ander, dus zoeken we een ander leven of een andere relatie. Dit zijn de grote voorbeelden. Er zijn ook veel meer kleine voorbeelden.

Brené Brown geeft aan dat voor het overwinnen van schaamte, dus kwetsbaarheid, drie dingen nodig zijn: moed, compassie en verbinding. Hoe gek het ook klinkt, in negen van de tien gevallen voel je je dan nog veel kwetsbaarder. En toch is dit nodig om de weg uit kwetsbaarheid en schaamte te banen en duurzame relaties op te bouwen op het werk of tussen mensen onderling.

Het verhaal van Joost: hoe ging het verder?

Tussen Joost en mij stopte het contact abrupt. Onbevredigend wat mij betreft. Ik sluit contacten graag goed af, bijvoorbeeld door in een (telefonisch) gesprek samen even terug te kijken. Ook geef ik een coachee graag nog goede en opbouwende woorden mee. Joost had mijns inziens meer moed, meer (zelf)compassie en meer verbinding nodig om te kunnen groeien.

Groeivraag

Wanneer kruip jij in je schil van ‘niet kwetsbaar willen of durven zijn’ waardoor je uit een relatie stapt? Onder welke omstandigheden? Ben je daar blij mee? Wat zou je ermee willen? Hoe? Wat heb je daarvoor nodig? Hoe ga je dat doen? Maak het concreet.

Vooruitblik

Volgende week kijken we naar het derde borderlinecriterium uit het boek van Dirk De Wachter, onaangepaste agressie. Vervolgens onderzoeken we welke weg Brené Brown hierin wijst.

Bronnen voor deze serie

• Brown, Brené (2013), De kracht van kwetsbaarheid. Heb de moed om niet perfect te willen zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Brown, Brené (2013), De moed van imperfectie. Laat gaan wie je denkt te moeten zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Uitgave Loopbaanparadox.
• Wachter, Dirk De (2013), Borderline Times. Het einde van de normaliteit, Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.

Over het blog

De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 11-5-2015