Inleiding

‘Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies.’ Zo luidt de missie van mijn bedrijf Loopbaanparadox. Toch is kwetsbaarheid niet vanzelfsprekend. Het voelt vaak ‘eng’, ‘naakt’ en roept gevoelens van schaamte op. Wat zullen anderen wel niet van ons vinden als we echt zeggen wat we denken of voelen? In plaats daarvan trekken we liever muren overeind of zetten we maskers op. Zo worden we onaantastbaar.

Maar kwetsbaar zijn we. In deze blogserie wil ik met jullie onze kwetsbaarheid verkennen. Tegelijk wil ik wegen schetsen om die kwetsbaarheid te aanvaarden en hiermee om te gaan. Daar is wel moed voor nodig. Maar het gevolg is dat we onze (werk)relaties versterken. En dat we ons meer bewust zijn van wie we zijn en willen zijn. Wat een paradox. Kwetsbaarheid is kracht!

Elk blog sluit af met een persoonlijke groeivraag. Wanneer hierdoor persoonlijke dilemma’s boven komen, is het altijd mogelijk om hierover te mailen (cora@loopbaanparadox.nl). Gratis!

Veerkracht als medicijn

In dit zevende blog verken ik het zesde borderlinecriterium uit het boek van Dirk De Wachter, impulsiviteit. Vervolgens onderzoek ik welke weg Brené Brown hierin wijst. Maar ik start met een voorbeeld uit mijn eigen loopbaanpraktijk.

Impulsiviteit in de praktijk: het verhaal van Gijs

Soms neem ik waar dat verlies van werk, verlies van identiteit is, en ook verlies van ‘drugs’. Gijs, half veertig, is een gebroken man als ik hem voor de eerste keer ontmoet. Hij is op staande voet ontslagen als aan het licht komt dat hij als hulpverlener een relatie is aangegaan met een cliënte.

Gedurende de gesprekken die ik met hem voer, wordt duidelijk dat Gijs grote moeite heeft om om te gaan met zijn emoties. Eigenlijk is hij ook helemaal geen hulpverlener. Hij heeft moeite om contact te maken met de ander, zit het liefst achter zijn boeken en is enorm bang voor sociaal contact. En toch was juist dat zijn vak. Jaren hield hij het vol. Hij had tenslotte in zijn opvoeding meegekregen dat als je iets begint, je het ook afmaakt. En zo ging hij door. Tot het misging. Hij zat steeds slechter in zijn vel. Hij kreeg behoefte aan genegenheid. Die had hij gekregen. Met alle gevolgen vandien…

De kick van impulsiviteit

Uit het verhaal van Gijs wordt duidelijk dat hij voor zichzelf lang niet wil erkennen dat hij niet op zijn plek zit in zijn baan. Hij zoekt verdoving van dat ongemakkelijke gevoel in een impulsieve relatie. De Wachter zegt het volgende over impulsiviteit:

Wij leven op de top van onze driften. Wij hebben seks omdat we willen genieten of omdat we moeten genieten. Om nog meer te genieten, hebben we middelen nodig: soft- en harddrugs, en verder gebruiken wij massa’s slaap- en kalmeringsmiddelen. Wij eten ongezond: zwaarlijvigheid is een enorm probleem. Ook geld geven wij impulsief uit: meer en meer mensen vragen schuldbemiddeling of krijgen loonbeslag. Wij consumeren vóór het geld er is. Ook autorijden gebeurt vaak impulsief: verkeersagressie zit bijna dagelijks in het nieuws. Alles om het snel, steeds nieuw, steeds anders, en als de kick uit blijft, dan vinden wij het saai. Dat was allemaal nog niet zo uitgesproken in de tijd van onze ouders; totaal ondenkbaar was het in de tijd van onze grootouders. (De Wachter 2013, p. 137)

Kick is het woord dat in het bovenstaande voor mij blijft hangen. We leven een verdoofd leven. En iedereen die dit leest, heeft zijn eigen manier om zichzelf te verdoven. Nog meer eten, nog meer drinken, nog meer medicijnen, nog harder werken, nog harder de wereld verbeteren, nog meer perfectionisme, nog meer afspraken, nog harder rijden, nog… nog… nog… Het vervelende hiervan is, dat we niet alleen onze lastige gevoelens verdoven, maar ook onze mooie gevoelens. We gaan dus vlakker leven. En we doen het allemaal en allemaal mogelijk iedere dag.

In wezen is al dit gekick heel vaak onmacht om met onze werkelijke emoties, onze kwetsbaarheid en onze imperfectie van alledag om te gaan. ‘Verdoven is beter dan genezen…’

Veerkracht: meer voelen, minder verdoven

Verdoven doe je om niet te hoeven voelen. Voelen is soms te pijnlijk of te ingewikkeld. Gijs verdoofde zichzelf door middel van een relatie. Maar daarmee zag hij niet daadwerkelijk onder ogen wat hem ongelukkig maakte. Je zou kunnen zeggen ‘en?’. Verdoven laat ons leven buiten de realiteit. Wanneer Gijs eerder zijn probleem onder ogen had gezien, had hij er op tijd mee aan de slag kunnen gaan. Hij had dan eerder een andere baan kunnen zoeken, die wel goed bij hem paste. Nu verloor hij zijn baan, zijn goede reputatie en liep zijn gezin ernstige schade op.

Ik denk dat in het ontwikkelen van veerkracht aanknopingspunten zitten om meer te kunnen voelen en minder te hoeven verdoven. Brené Brown schrijft hierover:

Vijf factoren zijn het meest kenmerkend voor veerkrachtige mensen:

1. Ze zijn vindingrijk en sterk in het oplossen van problemen.
2. Ze zijn bereid hulp te zoeken.
3. Ze zijn overtuigd dat ze iets kunnen doen wat helpt om met hun gevoelens om te gaan en tegenslagen te overwinnen.
4. Ze worden gesteund door hun omgeving.
5. Ze hebben een goede band met anderen, zoals familieleden of vrienden. (Brown 2013, p. 92)

Ook vindt zij het volgende opmerkelijke feit:

Volgens de mensen die ik interviewde, kwamen de ‘beschermende factoren’ – de dingen die hun veerkracht gaven – voort uit hun spiritualiteit. En met spiritualiteit bedoel ik niet religie of theologie, maar een gedeelde en diepgewortelde overtuiging. Op basis van de interviews definieer ik ‘spiritualiteit’ als volgt:

Spiritualiteit is erkennen en respecteren dat we allemaal onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn door een  kracht die groter is dan wijzelf, en dat onze verbondenheid met die kracht en met elkaar is geworteld in liefde en compassie. Openstaan voor spiritualiteit geeft perspectief, richting en zin aan ons leven. (Brown 2013, p. 92)

Hier wordt veerkracht als ‘medicijn’ tegen impulsiviteit en verdoving gezet. En veerkracht heeft als belangrijke ingrediënt spiritualiteit. Want spiritualiteit biedt perspectief, richting en zin. Een interessante gedachte.

Het verhaal van Gijs: hoe ging het verder? 

Gijs kwam tot de ontdekking dat hij vooral een verdoving had gezocht. Nu moest hij zijn onderliggende probleem onder ogen zien, namelijk de angst voor sociale contacten terwijl die contacten een wezenlijk onderdeel vormden van zijn baan. Het bleek geen sinecure en het begin van een zoektocht naar een andere invulling van zijn leven en het ontwikkelen van meer veerkracht.

Groeivraag

Brenè Brown haalt in haar boek een ezelsbruggetje aan om ervoor te zorgen dat je niet in een situatie van verdoving terechtkomt, maar blijft voelen: LOLJAS. Ze ontleent dit aan een bijeenkomst van de Anonieme Alcoholisten. Aan jou de vraag om te ontdekken of je vandaag een LOLJAS bent:

L = Heb je vandaag … Laten staan of niet gedaan (verdoving)?

O = Heb je vandaag geen emoties Opgekropt?

L = Heb je vandaag voldoende Lichaamsbeweging gehad?

J = Wat heb je vandaag voor Jezelf gedaan?

A = Wat heb je vandaag voor Anderen gedaan?

S = Super! (Noem iets positiefs wat vandaag is gebeurd.)

(Brown 2013, p. 103)

Vooruitblik

Volgende week kijken we naar het zevende borderlinecriterium uit het boek van Dirk De Wachter, voorbijgaande, stressgebonden paranoïde / dissociatiesymptomen. Vervolgens onderzoeken we welke weg Brené Brown hierin wijst.

Bronnen voor deze serie

• Brown, Brené (2013), De kracht van kwetsbaarheid. Heb de moed om niet perfect te willen zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Brown, Brené (2013), De moed van imperfectie. Laat gaan wie je denkt te moeten zijn, Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V.
• Rossum, Cora van (2014), Kwetsbaarheid is kracht. Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies, Uitgave Loopbaanparadox.
• Wachter, Dirk De (2013), Borderline Times. Het einde van de normaliteit, Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.

Over het blog

De missie van Loopbaanparadox is: “Kwetsbaarheid is kracht! Menselijk maatwerk in duurzaam, inspirerend en ambachtelijk loopbaan- en studiekeuzeadvies”. Het blog draagt in dit kader kennis, inspiratie en deskundigheid over en verschijnt iedere maandag.

De foto’s zijn van fotograaf Marcel Sjoers (www.marcelsjoers.nl). Ze zijn te bestellen via marcel@marcelsjoers.nl. Het blog is geschreven door Cora van Rossum (www.loopbaanparadox.nl) en staat onder redactie van Marleen Schoonderwoerd (http://www.linkedin.com/in/marleenschoonderwoerd).

Cora van Rossum – www.loopbaanparadox.nl – 08-6-2015